Francuski predsjednik Emanuel Makron bacio je rukavicu u lice ruskom predsedniku Vladimiru Putinu izjavom kako je moguće da će biti potrebno slanje trupa zapadnih zemalja u Ukrajinu, te da Evropa mora da se sprema za rat, ako želi mir, jer Putin neće stati na Ukrajini.

 

 

 

Makronova slika na kojoj je navukao bokserske rukavice asocirala je mnoge na njegov odnos sa ruskim predsjednikom u posljednje vrijeme i natjerala ih da postave pitanje da li se to francuski predsjednik sprema za “odgovor” ruskom kolegi koji, poslije invazije na susjednu Ukrajinu, ne preza ni od direktnih ili indirektnih prijetnji drugim zemljama silom, pa i nuklearnim oružjem.

 

 

 

Ali možda najbolji opis Makronovih namjera dao je poljski ministar spoljnih poslova Radoslav Šikorski, koji ih je objasnio riječima ” Neka Putin brine šta ćemo mi da uradimo”.

 

 

Putinov i Makronov odnos od početka rata u Ukrajini prolazio je kroz različite faze. Makron je posljednji zapadni lider koji se sreo sa Putinom pred početak invazije, nastupajući na neki način kao pregovarač Zapada u pokušaju da deeskalira tenzije i ubjedi ga da odustane od napada na Ukrajinu, a ogroman sto koji ih je razdvajao u Kremlju, nasljeđen iz vremena korone, simbolički je pokazao ne samo strah ruskog vladara od mogućih zaraza, već i udaljenost Moskve i zapadnih prestjonica.

 

 

Iako je Makronova politika podrške Ukrajini na početku rata bila jasna i nedvosmislena, kako kaže dr Aleksandra Kolaković iz Instituta za političke studije, on je bio gotovo jedini lider sa Zapada koji je davao umjerene izjave i ostavljao liniju komunikacije sa Putinom otvorenu.

 

 

 

Tokom rata, Makron i Putin su se čuli i telefonom, ali je ruski predsjednik u jednom trenutku rekao kako je njegov francuski kolega prekinuo veze sa njim. Ipak, Putin je dodao kako je “uživao u veoma dobrim poslovnim odnosima” sa Makronom, izražavajući spremnost da nastavi saradnju na “bilateralnim i globalnim pitanjima”.

 

 

 

Sa druge strane, Makron mu je odgovorio kako “nije promjenio broj telefona” i da Putin može da ga zove ako ima ozbiljne prijedloge za mir u Ukrajini.

 

 

 

Od goluba mira do jastreba

 

 

Poslije stalnog Putinovog zveckanja nuklearnim oružjem i nastavljanja krvavog rata po svaku cijenu, usljedio je Makronov preobražaj iz goluba mira u jastreba koji prijeti slanjem trupa. Neposredno poslije toga, međutim, Makron je zatražio od Rusije prekid vatre tokom Olimpijskih igara koje će se održati ovog ljeta u Francuskoj. Iznenađujuće, s obzirom na prethodno zaoštravanje situacije, Putin je odgovorio da će razmotriti taj prijedlog, ali da će uvijek na prvom mjestu biti “interes Rusije”.

 

 

 

Aleksandra Kolaković podsjeća da su na početku rata svi drugi lideri davali oštre izjave, pa je Makronov nastup shvaćen u francuskoj i svjetskoj javnosti kao previše blag i nedovoljan, a Francuska je kritikovana što ne izdvaja vojnu pomoć. Kako kaže, takav Makronov stav bio je poduprt i tradicionalnom spoljnom politikom Pariza, koji se trudi da zadrži ulogu arbitra u sukobima.

 

 

 

Ona dodaje da su se u ratu, koji je već ušao u treću godinu, ali ne samo u njemu, već i u međunarodnim odnosima, okolnosti veoma promjenile, pa smatra da se iza Makronovog preobražaja nalazi i želja da “Francuska želi da se što bolje pozicionira ili repozicionira u tom novom svetu koji nastaje”.

 

 

 

“Makron je tokom svih ovih godina pokazao da je političar koji uvijek hoda po ivici provalije. Onda kada pomislite da je taj pad neizbježan on izvede jedan uspješni salto mortale. Od ulaska u politički život njegov fokus, posebno ono što ističe u javnosti, jesu spoljna politika i Evropa. Iako na unutrašnjem planu sprovodi reforme i inicijative koje su naišle na oprečna razmišljanja, ipak je središte njegovog angažovanja spoljna politika i EU. Tako je i započeo svoju prvu kampanju za prvi mandat, pa tako i nastavio”, kaže Kolaković.

 

 

 

Iako rat u Ukrajini može da podsjeti na neke intervencije viđene na Istoku ili u Africi, Kolaković kaže da se ne smije zaboraviti činjenica kako se ovaj sukob odvija u Evropi.

 

 

 

Makron je sjedeo za velikim stolom i čekao… Ali se Putin nije pojavio
“Najveće probleme i potencijalne posljedice imaju države Zapadne Evrope. U tom kontekstu imamo ekonomsku, energetsku krizu, jačanje desnice, predstojeće izbore za Evropski parlament, pa tu je onda i položaj Olafa Šolca u Nemačkoj. Tu su naravno sa ovim evropskim izborima i američki predsjednički izbori koji su značajni u kontekstu rata u Ukrajini, kao i pitanja proširenja NATO-a, novih vojnih baza, vježbi, kao i opšta bezbjednost. Sve su to okviri kroz koje je potrebno posmatrati aktuelne poteze Makrona”, smatra Kolaković.

 

 

 

Ona kaže da se može reći kako je Makron celu prvu godinu rata možda i dalje sjedeo za onim velikim okruglim stolom, čekajući da se Putin vrati, ali se to nije dogodilo.

 

 

“Naprotiv, došlo je do zaoštravanja, pored ruske ofanzivne politike u Africi, ukrštanje interesa, ratova na frontu propagande, ratovanje lažnim vijestima, društvene mreže su takođe postale jedan način da se iznose mišljenja, da se pružaju neke informacije ili dezinformacije. U tom kontekstu Francuska se sada pozicionirala da ona jeste i do sada kontinuirano slala pomoć Ukrajini, ona jeste i do sada posebno pozivala na istragu o kršenju međunarodnog humanitarnog prava, ljudskih prava, ratnih zločina, zločina protiv čovječnosti koji su vezani za Ukrajinu, posebno u slučaju deportacije ukrajinske djece, ali sa druge strane uporedo iz Rusije stižu narativi o malignim uticajima iz Francuske, oštre neprimerene riječi, pa čak i lične uvrede nekih najbližih Putinovih saradnika. Što dodatno komplikuje cjelokupnu situaciju i utiče dodatno na poglede Makrona”, navodi Kolaković.

 

 

 

Dr Milan Igrutinović iz Instituta za političke studije takođe smatra da Makron šalje političku poruku Moskvi.

 

 

 

“Trenutno je situacija na frontu da ruska vojska ima taktičku inicijativu na više djelova fronta. Ukrajinska vojska se još uvijek aktivno brani. Pitanje je da li bi Ukrajina u nekom narednom periodu mogla da izvrši uspješnu kontraofanzivu. Ali u suštini ukrajinska vojska je u defanzivi i to je loša pozicija za Kijev. U kontekstu te loše pozicije, reakcije Makrona su upućene u smislu ‘nismo mi rekli našu posljednju riječ u ovom ratu, možemo da pomognemo još više nego što smo do sada’, ubacujući u igru mogućnost slanja francuskih, pa i trupa drugih zapadnih zemalja”, kaže on.

 

 

 

Makronova poruka Moskvi – “Nismo rekli posljednju riječ”

 

 

U diplomatiji i kriznim međunarodnim situacijama nije nepoznata taktika eskalacije radi deeskalacije, odnosno, prevedeno na običan jezik, pristup u kom jedna ili obje strane podižu tenzije kako bi natjerale onu drugu da se zamisli i pristane na neki kompromis u cilju smirivanja situacije.

 

 

 

Da li se iza toga krije Makronova ratobornost, teško je reći, ali Igrutinović smatra kako on, pored poruke Moskvi “nismo rekli poslejdnju reč”, želi i da animira i druge evropske zemlje u tom smislu. Uz to, kako dodaje, boreći se i za poziciju Francuske u Evropi. Igrutinović kaže i da francuski komentatori vjeruju da je Makron upravo zbog toga namjerno dvosmislen, kako bi natjerao Moskvu da se pita.

 

 

 

Francuska u pokazivanju mišića Rusiji verovatno nije solo igrač, a Kolaković vjeruje da se i u slučaju potencijalnog sukoba ne može govoriti o sukobu samo te dvije zemlje, već Rusije i EU, odnosno zapadnih saveznika.

 

 

 

“Brzina protoka informacija, diskursi i narativi koji se javljaju na društvenim mrežama čine jednu potrebu za stalnim pravljenjem senzacija. Ponekad se u stvari tim potezima političara pripisuje jedna nerealna težina. Ako se posmatra moć uticaja u međunarodnoj zajednici, Francuska tu dominira, ima mnogo više moćnih saveznika, kao što su Evropa, SAD”, kaže Kolaković i dodaje da je pozicija Francuske da nije direktno u ratu, bilo na svojoj teritoriji ili sa susjedima, u čemu i jeste glavna razlika u pozicijama Pariza i Moskve.

 

 

 

Iako su mnogi francuski, ali i evropski analitičari Makronov ratoborni nastup prokomentarisali željom da utiče na domaću javnost i ubere političke poene, naročito pred izbore za Evropski parlament, sagovornici NIN-a smatraju da to nije primarni motiv.

 

 

 

Igrutinović kaže kako je to “manjim dijelom ‘šepurenje’ pred domaćom javnosti, s obzirom na snagu Marin le Pen, iako taj element postoji”, već u najvećoj mjeri poruka upućena u Kremlj.

 

 

 

Makron je jedan od rijetkih lidera velikih evropskih zemalja koji u anketama ima većinsku podršku birača, za razliku od britanske vlade konzervativaca kojoj se “smiješi” ubjedljiv poraz na izborima, ili njemačkog kancelara Olafa Šolca, čiji rejting je rekordno nizak, pa je vjerovatno jedini koji u potpunosti može da pokaže oštar stav, koji zbog mogućih posljedica može biti i nepopularan, a da ne ošteti svoj rejting.

 

 

 

“U tom kontekstu Makron ima jedan veći manevarski prostor da djeluje i na unutrašnjem i na spoljnopolitičkom planu”, smatra Kolaković, napominjući kako vlast francuskog predsjednika vjerovatno neće biti ugrožena do 2027, jer mu preostaju reforme koje jesu značajne, ali se ne očekuje da će izazvati velike proteste, kao što je bio slučaj sa penzionom reformom.

 

 

 

Makronovo političko “intenziviranje” ide uporedo sa novom vladom Gabrijela Atala koju je imenovao, pa se potezi koji nisu isključivo usmjereni na poziciju Francuske u vezi sa ratom u Ukrajini, već i, na primjer, u jačanju komunikacije sa Vajmarskom grupom, i uopšte u proaktivnoj ulozi u međunarodnim i evropskim odnosima, mogu dovesti u vezu sa izborima za Evropski parlament.

 

 

 

Imaju li lični odnosi političara veze

 

 

Odnos Makrona i Putina, koji se godinama mogao smatrati vrlo bliskim, toliko da je u jednom trenutku francuski predsjednik govorio o “Evropi od Lisabona do Vladivostoka”, a potom u drugom pobrao simpatije Kremlja kada je govorio o “moždanoj smrti NATO”, stigli su do gotovo otvorenog neprijateljstva. Međutim, Aleksandra Kolaković vjeruje da u odnosima između državnika, “lični odnosi nisu nikada ispred državnih interesa”.

 

 

 

“Simpatije i antipatije ne određuju te odnose, već samo realna politika i interesi, diplomatske procjene, predikcije i događaji”, kaže ona.

 

 

 

Trenutak u kom živimo, u kom se odigravaju dva velika sukoba, a više žarišta u svijetu je otvoreno, uz “rat lažnim vijestima”, pokazao je da “državnici uvijek zadržavaju neke tradicionalne obrasce ponašanja, ali i linije neslaganja”, smatra ona.

 

 

 

“Pritom ostavljaju prostor za razumjevanje ili saradnju na nekom drugom polju. Stoga nema prekida koji je bio karakteristika nekih ranijih sukoba. Taj odnos se upravo zbog toga čini tako toplo-hladno. Takođe treba uzeti u obzir da je danas komunikacija mnogo neformalnija, slobodnija, nego ranije. Tako, na primer, kratke izjave na društvenim mrežama ponekad mogu dati pogrešne percepcije. Ali, bitan je onaj odnos koji je na formalnom nivou i te lične antipatije ili simpatije neće određivati dalji tok njihovog odnosa, već striktno tok politika i interesa”, zaključuje Kolaković.

 

(Blic)

(146)

Zašto je Makron bacio rukavicu u lice ruskom predsjedniku: “Neka Putin brine šta ćemo mi da uradimo”