Nigerijski sudija je rekao da Al-Bashir do danas nije uhapšen niti mu je suđeno, uprkos izdavanju naloga za njegovo hapšenje 2009. godine
Nigerijski sudija Chile Eboe-Osuji, bivši predsjednik Međunarodnog krivičnog suda, rekao je kako je moguće da taj sud uhapsi izraelskog premijera Benjamina Netanyahua i druge optužene protiv kojih se očekuje izdavanje naloga za hapšenje.
Osuji je odgovarao na pitanja američkog časopisa Foreign Policy u vezi s jurisdikcijom ICC-a kada je riječ o ratu između Izraela i Palestinaca u Gazi, a koja su mu postavljena jer je poznato, kako je časopis naveo, da taj sud ranije nije mogao uhapsiti optužene, među kojima su bivši sudanski predsjednik Omar al-Bashir i ruski predsjednik Vladimir Putin.
Nigerijski sudija je rekao da Al-Bashir do danas nije uhapšen niti mu je suđeno, uprkos izdavanju naloga za njegovo hapšenje 2009. godine, jer je argument zemalja u koje je putovao nakon što je izdat nalog bio da međunarodno običajno pravo priznaje njegovu nepovredivost kao predsjednika države.
Ističe da je nakon toga, 2019. godine, Apelaciono vijeće Međunarodnog krivičnog suda donijelo jasnu presudu da ne postoji takav imunitet kada je riječ o predmetima pred međunarodnim sudovima, posebno krivičnim.
Dodao je da bi konkretan problem za izraelske zvaničnike, zbog bilo kojeg naloga za hapšenje ICC-a, bio taj što bi 124 zemlje bile zakonski obavezne da ih uhapse ako otputuju u bilo koju od njih „i ovu obavezu ne treba potcjenjivati“. Prošle godine je Putin otkazao svoje planove da prisustvuje samitu BRICS-a u Južnoafričkoj Republici zbog jasne odlučnosti Pretorije da ga uhapsi.
Izrael nije potpisnik
Bivši predsjednik Međunarodnog krivičnog suda objasnio je da, iako su mnogi, uključujući američku vladu i medije, doveli u pitanje nadležnost tog suda i pozvali ga da se povuče, sud ima legitimitet da odlučuje o ponašanju Izraela i Hamasa u ratu.
Osuji je rekao da je pogrešna tvrdnja Netanyahua da će nalozi za hapšenje koje je izdao Međunarodni krivični sud staviti Izrael na optuženičku klupu, jer su međunarodni krivični procesi ograničeni na pozivanje pojedinaca na odgovornost za njihovo zločinačko ponašanje i neće biti podignuta optužnica protiv Izraela ili Izraelaca.
Naglasio je da Međunarodni krivični sud može krivično goniti izraelske zvaničnike po optužbama za saučesništvo u zločinima za koje se tvrdi da su počinili vojnici izraelske vojske na palestinskim teritorijama, iako Izrael nije potpisao Rimski statut koji je osnovao Međunarodni krivični sud.
Objasnio je da sud ima pravo da procesuira zločine počinjene na teritoriji države potpisnice ovog statuta bez obzira je li optuženi potpisao statut ili ne, a Palestina je država potpisnica statuta.
Kontradikcija
Osuji je istakao da je ovaj pravni princip korišten u slučaju Rusije, koja nije potpisnica Rimskog statuta. Godine 2022. grupa od 39 zemalja, uključujući Francusku, Njemačku i Ujedinjeno Kraljevstvo, pozvala je Međunarodni krivični sud da istraži rusku invaziju na Ukrajinu. To je dovelo do toga da sud izda nalog za hapšenje Putina zbog počinjenih ratnih zločina na teritoriji Ukrajine, što je korak koji je pohvalio američki predsjednik Joe Biden.
Bivši međunarodni krivični tužilac je prokomentirao da bi bilo kontradiktorno da bilo koja od tih zemalja prihvati jurisdikciju suda nad ruskim državljanima, a ne prihvati je nad Izraelcima.
(Al Jazeera)
(38)