Kina je naišla na dosta suprotstavljanja u Evropi što je države Zapadnog Balkana učinilo još većim plijenom, piše za ugledni američki list Foreign Policy Amanda Coakley u analizi koju prenosimo integralno.
Piše: AMANDA COAKLEY
Kada je riječ o Albaniji, čini se da Sjedinjene Države prelaze iz ravnodušnosti u zainteresovanost u svjetlu povećanog kineskog utjecaja u regiji. Veći američki angažman u maloj balkanskoj državi naglašava pojavu još jedne potencijalne tačke sudara između kineskih geoekonomskih ambicija u regionu i rastućih, ako ne zakašnjelih, napora Zapada da se odupre.
Dok su većina balkanskih zemalja bile gladni korisnici kineskog novca, Albanija je bila izvan toga, birajući selektivnu saradnju sa Pekingom. Iako je na Balkanu oko 12 projekata vrijednih skoro 32 milijarde dolara povezano sa Kinom (većina njih je u infrastrukturnom i energetskom sektoru), Albanija se uglavnom klonila nagomilavanja ogromnog kineskog duga u zamjenu za razvoj, odlučivši se umjesto toga za akvizicije koje ne prijete da će utjecati na budućnost zemlje.
Washington je pozitivno reagirao jačanjem investicija i vojnih veza. Početkom januara, komanda specijalnih operacija SAD-a u Evropi objavila je uspostavljanje isturene baze u Albaniji na rotacijskoj osnovi. Ovo je dogodilo samo nekoliko mjeseci nakon što je zemlja ugostila vojnu vježbu “Branilac Evrope 21”, najveću operaciju u Jugoistočnoj Evropi od Drugog svjetskog rata. A američke insvesticije, iako su još uvijek male, brzo rastu. Prema Centralnoj banci Albanije, direktna američka ulaganja porasla su za 48 posto u trećem kvartalu 2020. godine u poređenju sa istim periodom 2019. godine, i dostigle iznos od oko 140 miliona dolara.
Obnovljeni interes Washingtona za Albaniju započeo je 2020. godine, kada se zemlja pridružila inicijativi Clean Network (Čista mreža), programu Trumpove administracije koji je nastojao osporiti dominaciju kineskih kompanija u 4G i 5G mobilnoj tehnologiji. Albanija je bila prva zemlja u regionu koja se pridružila i iskoristila svoje učestvovanje kako bi pridobila naklonost Washingtona, kojem je bilo drago zbog podrške u regiji.
Krajem 2020. godine američki i albanski zvaničnici potpisali su u glavnom gradu Albanije Tirani memorandum o razumijevanju o ekonomskoj saradnji, tokom posjete Keitha Kracha, tadašnjeg američkog državnog sekretara za ekonomski rast. Ovaj potez otvorio je put američkim ulaganjima u projekat hidroelektrane Skavica i projekat termoelektrane Vlora, što je bio simboličan korak u suprotstavljanju kineskim interesima u zemlji, čiji je najveći projekat koncesija Geo-Jade Petroleum za vađenje nafte na Patos-Marinzi, najvećem kopnenom nalazištu nafte u Evropi.
Uprkos naklonu Albanije prema Zapadu, Kina se nije pokolebala. Krajem oktobra 2021. godine, kineski ministar vanjskih poslova Wang Yi posjetio je Albaniju na svom putu prema samitu G-20 u Rimu. Posljednjih godina Peking je uvećao trgovinu. Kina je treći najveći uvoznik u Albaniju nakon Italije i Turske. Albanska jadranska obala je također od interesa za širenje kineske incijative „Pojas i put“, koja je poseban naglasak stavila na jugoistočnu Evropu kao vrata Mediterana.
Kina je učvrstila labavu koaliciju zemalja srednje i istočne Evrope, poznatu kao 16+1, koja je sarađivala sa pekinškom inicijativom „Pojas i put“. Ipak, s obzirom na to da se države poput Češke i Slovačke počinju umarati od zahtjevnih kineskih investicija, a zatim iritiraju Peking pokazivanjem podrške Tajvanu, i povlačenjem Litvanije iz inicijative u maju 2021. godine, zadržavanje strateških partnera poput Albanije je ključno za Peking.
“Albanija ima simboličnu vrijednost za Kinu i jedna od najinteresantnijih država u regionu zbog historijskih veza sa Kinom i usklađenosti sa ‘Politikom jedne Kine'”, kaže Stefan Vladisavljev, koordinator programa u srbijanskom think tanku Fondacija BFPE za odgovorno društvo. “U drugu ruku, članica je NATO-a i posvećena je članstvu u EU, što sveukupnu strateško vanjsku politiku Albanije orijentira prema Zapadu.
Sjedinjene Države i Evropa čine zakašnjele napore da stave prste na tu skalu. I Washington i Bruxelles osmislili su planove ekonomskog razvoja koji bi barem djelomično otupili kineski prodor kroz inicijativu „Pojas i put“, i oba centra su barem na glasu investirali više u Zapadni Balkan. Ali tu su štapovi, kao i mrkve.
Poput mnogih balkanskih zemlja, Albanija se sprema za članstvo u Evropskoj uniji, uprkos tome što Bruxelles neprestano zaobilazi proširenje. Ako se takav pristup nastavi, stvorit će se vakum za kineski utjecaj.
“Peking je od određenih vlada na Zapadnom Balkanu viđen kao kredibilan izbor ekonomskog razvoja”, kaže Valbona Zeneli, šef strateške inicijative u George C. Marshall centru. Da gurne balkanske zemlje u pravom smjetu, kaže Zeneli, Evropska unija bi trebala povezati proširenje i kinesku darežljivost.
“Kako bi promovirala pozitivan razvoj, Evropska unija treba uspostaviti posebne uslove koji se odnose na investicijske poslove sa Kinom kao dio njene politike proširenja, uključujući veću transparentnost i mehanizme provjere za ulazna ulaganja“, kaže Zeneli.
Za sada, spremnost Albanije da ograniči kineske investicije i žonglira između Bruxellesa, Pekinga i Washingtona daju zemlji rijetku priliku da bude regionalni posrednik. Srbija je glavni partner Kine na Zapadnom Balkanu, sa investicijama, uglavnom u obliku zajmova, u iznosu od oko 8 milijardi dolara. Susjedna Sjeverna Makedonija također je dobila kineske zajmove, a najpoznatiji primjer je crnogorsko uvlačenje u ozbiljne dugove nakon uzimanja zajma od kineske Export-Import banke od gotovo miljardu dolara za izgradnju autoceste. Na jugu, u Grčkoj, kineska brodska kompanija Cosco kontrolira luku Pirej, četvrtu po veličini kontejnersku luku u Evropu, čije je preuzimanje izazvalo mnogo razočarenja u Bruxellesu.
Udvaranjem svim ključnim igračima, Albanija bi potencijalno mogla biti pionir za manje nacije uhvaćene na nišanu u suočavanju Zapada sa Pekingom.
Amanda Coakley je međunarodna dopisnica za centralnu i istočnu Evropu i novinarska saradnica na Institutu za humanističke nauke u Beču.
(Priredio: S. BEGOVIĆ)
(SB)
(321)
Related posts:
DVA JARANA ISTU VLAST VOLE: Šta su jedan o drugom govorili veliki koalicioni partneri Radončić i Izetbegović
Internacionalnu osnovnu školu baš briga za Mahira Rakovca
Skandal: Edin Džeko svlačionicu dijelio sa monstrumom!
Točka na U: Hrvatski ministar kulture Zlatko Hasanbgović pozirao s ustaškom kapom
UHVAĆEN NA DJELU! Pilot zaboravio ugasiti ispuštanje chemtrailsa prilikom slijetanja (FOTO/VIDEO)
PLJUŠTE OSTAVKE Osipaju se članovi bh. košarkaške vlade!
Srpska ministarka ne zna da računa: Pogledajte kako množi Snežana Bogosavljević!
Hrvatskom pjevaču zbog pedofilije prijeti 12 godina zatvora
Tvrdi da je u pilećim prsima koje je kupio u Konzumu našao crva, a onda su mu iz Konzuma…
ADVOKATSKA MAŠTA MOŽE SVAŠTA: Radončićev advokat lansirao nevjerovatnu teoriju zavjere!
