Harun Karčić upozorava da bi Moskva bi ovu širu strategiju lako mogla prilagoditi Zapadnom Balkanu, a posebno Bosni i Hercegovini, jednoj od politički najnestabilnijih zemalja u regiji.

 

 

 

Trenutne geopolitičke okolnosti u svijetu i uslovi u regiji Zapadnoj Balkana pružaju idealnu priliku za ruske napore da potkopa euroatlantske integracije Bosne i Hercegovine, upozorava vanjskopolitički novinar i osnivač Inicijative za strateške analize Harun Karčić. On smatra da bi rusko djelovanje u tom pogledu moglo doći u obliku “operacije pod lažnom zastavom” koja bi imala za cilj odvajanje bh. entieta Republika Srpska, te ističe da bi to moglo postaviti “opasan presedan za druge zamrznute konflikte u Evropi”.

 

 

Karčić za Fair Observer piše da je Rusija ilegalno i namjerno intervenisala u nedavnim predsjedničkim izborima u Moldaviji, te da možda čak “postavlja temelje za operaciju pod lažnom zastavom” u moldavskoj regiji Pridnjestrovlje, pružajući izgovor za invaziju na tu zemlju. “Rusija je očigledno spremna destabilizirati svoje susjede kako bi proširila svoju sferu utjecaja“, navodi on.

 

 

Upozorava da bi Moskva bi ovu širu strategiju lako mogla prilagoditi Zapadnom Balkanu, a posebno Bosni i Hercegovini, jednoj od politički najnestabilnijih zemalja u regiji.

 

 

Karčić pretpostavlja da bi takvi napori bili fokusirani na bh. entiet Republika Srpska (RS), “gdje se secesionističke ambicije stalno provlače kroz politički diskurs”. On ističe da bi “dobro izvedena ruska operacija pod lažnom zastavom mogla poslužiti kao izgovor za destabilizaciju BiH i otvaranje puta za proglašenje neovisnosti Republike Srpske, pretvarajući je u satelit nalik Abhaziji ili Južnoj Osetiji u Gruziji“.

 

 

Potkopavanje euroatlantskih integracija

 

 

Karčić objašnjava da se ruski strateški interesi na Balkanu vrte oko potkopavanja euroatlantskih integracija, uz održavanje utjecaja u regiji koja je historijski povezana sa slavenskim i pravoslavnim kulturama.

 

 

Aspiracije Bosne i Hercegovine za članstvo u NATO-u i EU-u posebno su problematične za Moskvu, koja takve poteze vidi kao upad u svoju sferu utjecaja.

 

 

Karčić u ovim ruskim naporima prepoznaje ulogu predsjednika RS Milorada Dodika, koji je tokom svoje de facto 16-godišnje vladavine često spominjao ideju secesije, koristeći značajnu autonomiju entiteta za opiranje naporima za centralizaciju i za usku suradnju s interesima Beograda i Moskve.

 

 

Također, on navodi da su Dodikove “kriminalne veze i poslovni odnosi s predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem i drugim pro-ruskim povezanim srpskim političarima i podzemnim mrežama u Crnoj Gori i na Kosovu dobro poznati i dobro dokumentirani“.

 

 

“Sam Dodik se ponosi što je više od deset puta sreo ruskog predsjednika Vladimira Putina i kontinuirano je prkosio autoritetu Christiana Schmidta, imenovanog visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu, koji je zadužen za nadgledanje provedbe Daytonskog sporazuma“, piše on.

 

 

Obmana na Balkanu

 

 

Karčić smatra da postoji potencijal za “jako zabrinjavajući” scenarij – “Rusija bi mogla izvesti operaciju pod lažnom zastavom, stvarajući iluziju krize koja zahtijeva jednostrano proglašenje neovisnosti Republike Srpske, a sve uz pružanje ruske mogućnosti poricanja odgovornosti“.

 

 

On pretpostavlja da bi cilj takve operacije pod lažnom zastavom mogao bi biti “simbolički značajan lokalitet ili zajednica unutar Republike Srpske“, te da bi to moglo uključivati “etnički mješovita područja” i gradove poput Brčkog, gdje žive Srbi, Hrvati i Bošnjaci, ili bi se moglo manifestirati kao napad (okviren kao terorizam) na ključnu infrastrukturu poput mostova, transportnih čvorišta ili vladinih objekata.

 

 

“Štoviše, ciljanje kritične ekonomske infrastrukture, poput energetskih cjevovoda ili trgovinskih ruta i optuživanje bošnjačko-muslimanskih ili hrvatskih elemenata moglo bi prikazati Republiku Srpsku kao ekonomski opkoljeni entitet. Rusija bi tada mogla uskočiti s ekonomskom pomoći i priznanjem, slično svojim akcijama u Abhaziji i Južnoj Osetiji“, piše on.

 

 

Također navodi da bi radikalne nacionalističke grupe ili ekstremističke organizacije s vezama prema Beogradu ili drugim vanjskim silama mogle ciljati na “emocionalno osjetljiva mjesta poput Srebrenice“, gdje je počinjen genocid 1995. godine.

 

 

Na primjer, ove grupe mogle bi izvesti napad na bošnjačke povratnike u tom gradu ili izvršiti napad na lokalnu džamiju, što bi bilo dovoljno da potakne Bošnjake da pokrenu recipročne napade na Srbe u muslimanskim područjima, piše Karčić, te navodi da bi to izazvalo “nasilje koje bi brzo izmaklo kontroli u zemlji gdje gotovo svaka kuća ima automatsku pušku zakopanu u dvorištu“.

 

 

Druga moguća operacija pod lažnom zastavom bi mogla uključivati “tajne ruske operativce ili lokalne proksije koji bi postavili napad i pripisali ga bošnjačkim muslimanskim ekstremistima“.

 

 

“Ovaj narativ mogao bi iskoristiti postojeću islamofobnu mržnju među bosanskim Srbima prema bošnjačkim Muslimanima, prikazujući srpski entitet kao pod opsadom i njegovu neovisnost kao nužnu mjeru za zaštitu svog naroda“, piše on.

 

 

“Ruski opsežni aparat za dezinformacije vjerojatno bi pojačao ovaj lažni narativ. Pro-ruski mediji koji su aktivni na Balkanu — poput RT-a i Sputnika — kao i botovi na društvenim mrežama i influenceri širili bi lažne dokaze o bošnjačkoj agresiji ili zapadnoj sukrivici. Istovremeno bi ruski dužnosnici mogli koristiti diplomatske kanale da izazovu sumnju u kredibilitet institucija Bosne i Hercegovine i namjere NATO-a“, dodaje.

 

 

Idealna prilika za manipulacije

 

 

Karčić pretpostavlja da bi u nakon postavljenog napada entietske vlasti RS vjerovatno “proglasile izvanredno stanje, mobilizirale svoje sigurnosne snage, postavile čvrste granice uz postojeću nevidljivu liniju podjele entiteta i proglasile neovisnost“.

 

 

“Rusija bi, koristeći svoju poziciju u Vijeću sigurnosti UN-a, mogla blokirati bilo kakve rezolucije koje osuđuju Republiku Srpsku dok bi produžila “humanitarnu” podršku entitetu. S obzirom na veliku prisutnost Rusije u susjednoj Srbiji — posebno njen “humanitarni centar” u Nišu (koji SAD smatra špijunskim centrom) — to bi bilo relativno lako izvesti imajući u vidu da Republika Srpska zapravo dijeli 302 kilometra dugu granicu sa Srbijom“, piše on.

 

 

Karčić ističe da bi za uspjeh takvog plana moralo biti ispunjeno nekoliko preduslova.

 

 

Prvi i najvažniji je uslov je da su slabe državne institucije i da je upravljački okvir Bosne i Hercegovine fragmentiran, te “karakteriziran konkurentskim etničkim agendama i nedovoljno resursiranim središnjim vladama”, što pruža plodno tlo za manipulaciju.

 

 

Drugo, postoji puno nepovjerenja među bosanskim Srbima prema međunarodnoj zajednici, posebno prema NATO-u, stranim ambasadama u Sarajevu i Uredu visokog predstavnika. Karčić piše da bi Rusija mogla iskoristiti ovo nepovjerenje kako bi potaknula nezadovoljstvo među liderima Republike Srpske, potencijalno destabilizirajući regiju.

 

 

Treće, moraju postojati lokalni proksiji — “mali zeleni ljudi” kao što je već viđeno na Krimu — a Karčić ocjenjuje da njih već ima dovoljno u zemlji – “u Republici Srpskoj već postoje dobro povezani pro-ruski moto-bikerski bandovi, lokalni ogranci Noćnih vukova, kriminalne mreže i paravojne jedinice često povezane s udrugama veterana. Ovi bi mogli poslužiti kao izvršitelji nakon operacije pod lažnom zastavom“.

 

 

Na kraju, moraju postojati globalne distrakcije: paralelne globalne krize, poput pojačanih napetosti u Ukrajini ili na Bliskom istoku, što bi odvratilo zapadnu pažnju i resurse od Balkana.

 

 

“Sve je ovo trenutno tu“, upozorava on.

 

 

Ko bi reagovao?

 

 

Međunarodna reakcija na operaciju pod lažnom zastavom u Bosni i Hercegovini bila bi ključna za određivanje njenog uspjeha. Međutim, Karčić ističe da se Zapad trenutno suočava s nekoliko izazova.

 

 

Na samom početku, fokus međunarodne zajednice je podijeljen. S obzirom da su NATO i EU zauzeti Ukrajinom, brigama oko nove administracije američkog predsjednika Donalda Trumpa i vlastitim odbrambenim manama Evrope, njihova sposobnost da odlučno odgovore na nestabilnost Balkana može biti ograničena.

 

 

“Na primjer, međunarodna zajednica nije reagovala i odbija otvoreno držati Beograd odgovornim za incident u manastiru Banjska, spriječeni, ali veoma ozbiljan pokušaj kriminalaca povezanih s Beogradom da destabiliziraju Kosovo, uprkos ogromnim dokazima“, piše on.

 

 

“Štaviše, međunarodna zajednica promoviše nedosljedne politike. Zapadne sile su često imale problema sa predstavljanjem jedinstvenog stava o Bosni i Hercegovini, pri čemu su neke EU zemlje poput Francuske i Njemačke prioritet davale stabilnosti, a ne pravdi i reformama. U međuvremenu, politika američkog predsjednika Joea Bidena “odvajanja” Srbije od Rusije, a samim tim i Republike Srpske, bila je potpuni neuspjeh“, dodaje.

 

 

Zatim objašnjava da Srbija nije samo “izigrala” ove aktere, već je “iskoristila legitimitet koji je stekla od SAD-a i EU-a kako bi pojačala represiju protiv bilo kojih oblika opozicije režimu Vučića“.

 

 

“Sve to vrijeme, ona i dalje prima EU investicije i održava srdačne odnose s Moskvom i Pekingom“, dodaje.

 

 

Zatim postavlja pitanje: ako bi Republika Srpska proglasila neovisnost, ko bi odgovorio?

 

 

Objašnjava da Oružane snage Bosne i Hercegovine ne mogu djelovati bez jedinstvene odluke svih u tročlanom predsjedništvu, a da član iz RS-a “nikada neće glasati za slanje snaga zemlje protiv svog vlastitog entiteta“.Također, s obzirom na to da Darko Ćulum, bivši ministar unutrašnjih poslova Republike Srpske, vodi Agenciju za državnu sigurnost (SIPA), malo je vjerovatno da će poslati specijalne snage da spriječi proglašenje neovisnosti entiteta.

 

 

“Na temelju mojih zapažanja kao novinara koji je radio u Bosni i Hercegovini posljednjih dvadeset godina, svi političari Republike Srpske, bez obzira na stranačke pripadnosti, prvenstveno zaklinju svoju odanost Republici Srpskoj, a ne Bosni i Hercegovini. Mnogi od njih su čak javno izjavili svoje nepoštovanje, pa čak i otvorenu mržnju prema zemlji“, ističe Karčić.

 

 

Deaktiviranje balkanskog baruta

 

 

Karčić ocjenjuje da EUFOR, misija EU za očuvanje mira, vjerovatno neće učinkovito reagirati na krizu jer ima samo oko 600 vojnika, uglavnom rezervista bez teške opreme ili vojnog iskustva.

 

 

Slično, NATO-ovo sjedište u Sarajevu ima ograničeni mandat, fokusirajući se na pružanje pomoći i savjeta u procesu vojne reforme zemlje, a ne na poduzimanje direktnih akcija. Drugim riječima, NATO bi morao rasporediti brzu reakcijsku snagu ako bi odlučio djelovati. Niz visokorangiranih NATO generala sigurno pažljivo prati događaje u Bosni i Hercegovini. Oni bi zagovarali brzi odgovor. Ali Karčić ističe da je upitno “da li bi svih 32 članica NATO-a glasalo za slanje snaga radi održavanja mira u malom dijelu teritorije izvan NATO-a“.

 

 

“Za mene, odgovor je potvrdan. To nije zato što postoji ljubav između NATO-a i nečlanice Bosne i Hercegovine, već zato što posljednje što NATO treba je još jedna Abhazija, ovaj put smještena između dvije članice NATO-a (Hrvatska i Crna Gora)“, smatra on.

 

 

Karčić navodi da je potrebno hitno prioritetizirati određene mjere, “prije nego što stvari izmaknu kontroli“.

 

 

Prije svega, smatra da bi prisutnost EUFOR-a trebala biti pojačana na nivo brigade, te ističe da bi vidljivija prisutnost EUFOR-a u BiH, uključujući zajedničke vojne vježbe, javnu vojnu prisutnost i kampanje protiv dezinformacija, odvratiti rusko djelovanje.

 

 

Drugi pravac je bilateralna vojna suradnja. Karčić kao primjer navodi decenijsku vojnju saradnju s Nacionalnom gardom Marylanda – “SAD mogu pojačati ovu postojeću suradnju, što bi poslalo vrlo snažnu poruku Moskvi“.

 

 

Nadalje, smatra da NATO-ovo sjedište u Sarajevu mora povećati svoju javnu vidljivost i poduzeti konkretne korake u promoviranju političkih, ekonomskih i društvenih zasluga pridruživanja savezu. “Samo organiziranje zatvorenih okruglih stolova i sastanaka o potrebi reforme vojske Bosne i Hercegovine pokazalo se besplodnim. Potrebno je uključiti savjetnike za cybersigurnost i dezinformacije da rade u ključnim ministarstvima i agencijama i pruže podršku“, piše on.

 

 

“Pojačana podrška centralnoj vladi Bosne i Hercegovine, pravosudnom i sigurnosnom aparatu mogla bi ublažiti ranjivosti. Ove institucije moraju biti reformirane kako bi se spriječilo njihovo otmivanje ili blokiranje od strane bosanskih Srba ili bosanskih Hrvata nacionalista“, dodaje Karčić.

 

 

Opasan presedan

 

 

Na kraju Karčić dolazi do zaključka da BiH “riskira scenarij sličan Libanu” ako bude prepuštena milosti veta etnički vođenih agendi.

 

 

“Operacija pod lažnom zastavom uz podršku Rusije u Bosni i Hercegovini je vjerovatan scenarij, a secesija Republike Srpske ne bi samo destabilizirala Bosnu i Hercegovinu, već bi također postavila opasan presedan za druge zamrznute konflikte u Evropi“, upozorava on.

 

 

Objašnjava da BiH graniči s dvije članice NATO-a — Hrvatskom i Crnom Gorom — i da bi svaki sukob u zemlji imao efekt prelijevanja koji bi upleo transatlantski savez.

 

 

“Konačno, da bi se spriječio ovaj ishod, međunarodna zajednica mora ostati budna, proaktivna i ujedinjena u podršci suverenitetu i teritorijalnoj cjelovitosti Bosne i Hercegovine. Samo kroz snažne preventivne mjere regija može izbjeći da postane sljedeće pozorište ruskih geopolitičkih igara“, piše Karčić.

 

(SB)

(3)

VANJSKOPOLITIČKI ANALITIČAR HARUN KARČIĆ UPOZORIO: Idealne okolnosti za potencijalnu “operaciju pod lažnom zastavom” u BiH