“Dodik je, usvajanjem secesionističkih zakona, gurnuo ponovo prst u oko državi Bosni i Hercegovini, Ustavnom sudu, Visokom predstavniku i sudijama koji su ga osudili. Drugim riječima, ponovio je, i to još drastičnije, sve zbog čega je osuđen”, kaže Vuletić.

 

 

 

Državni sekretar Sjedinjenih Američkih Država Marco Rubio sjetio se ovih dana Milorada Dodika.

 

 

“Djelovanje predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika podriva institucije Bosne i Hercegovine i ugrožava njenu sigurnost i stabilnost”, napisao je sekretar Rubio na mreži X, pozivajući političke lidere u Bosni i Hercegovini da započnu odgovoran dijalog.

 

 

“Pozivamo naše partnere u regionu da nam se pridruže u suprotstavljanju ovom opasnom i destabilizirajućem ponašanju”, napisao je sekretar Rubio.

 

 

Radikalnija je bila republikanka iz St. Louisa, Ann Wagne, koja je Dodika nazvala – brutalnim ktiminalcem.

 

 

“Milorad Dodik je brutalni kriminalac, koji predvodi pokušaje destabilizacije Bosne i Hercegovine. Njegov nepromišljeni potezi opasna su eskalacija i flagrantno kršenje sudskog procesa. To je neodrživo i Dodik mora biti zaustavljen prije nego nastavi svoje koruptivno ponašanje. U kontaktu sam sa State Departmentom i mojim kolegama u Kongresu da bismo razgovarali kako administracija može odgovoriti na Dodikove očigledne pokušaje urušavanje mira u regiji.”

 

 

Razgovarala Tamara Nikčević

 

 

Predsjednik beogradskog Građanskog demokratskog foruma Zoran Vuletić vjeruje da, uprkos pojačanim tenzijama, nema osnova strahovanjima da bi režim u Beogradu mogao da iskoristi prvostepenu presudu Suda Bosne i Hercegovine da Milorada Dodika kazni zbog nepoštovanja odluka Visokog predstavnika i izazove sukobe unutar BiH.

 

 

“Nekon presude Suda BiH, Milorad Dodik promptno je usvojio secesionističke zakone, gurnuvši ponovo prst u oko državi Bosni i Hercegovini, Ustavnom sudu, Visokom predstavniku i sudijama koji su ga osudili. Drugim riječima, ponovio je, i to još drastičnije, sve zbog čega je osuđen. Međutim, nije Dodik glavni krivac za ono što se događa u susjednoj državi”, kaže Vuletić za Slobodnu Bosnu.

 

 

Ko je krivac?

 

 

Beograd. Bez podrške Beograda, Dodik ne bi smio ništa. Beograd diriguje Dodikom, to je oduvijek tako. Podsjetiću da je Dodik 2012. govorio na završnom mitingu Borisa Tadića, a ne na onom Tomislava Nikolića. Ne donosi, dakle, Dodik nikakve odluke; u svojoj manifestaciji, može samo da ih prenaglasi.

 

 

Dodik 2012. godine na mitingu Borisa Tadića:

 

 

 

 

Osokoljeni Trumpovom otvorenom koalicijom sa Putinom, i Dodik i Beograd napravili su ozbiljne greške usvojivši secesionističke zakone. A i Srbija i BiH su dio Evrope, koja Trumpa ne interesuje. Takođe, Dodik i Beograd zaboravljaju da Trump može, tokom svega nedelju dana, da radi i priča sasvim suprotne stvari: nekoga bi začudilo ako bi, zbog povrijeđene sujete, već sjutra postao najveći neprijatelj Vladimira Putina?! Pa, ne bi, jer je riječ o nekozistentnom političaru, čija su ideologija i ponašanje – reality.

 

 

Beograd, dakle, nema primjedbi na Dodikovo ponašanje.

 

 

Ima li BiH snage da se odupre Dodiku i ”putinovcima” u BiH i Srbiji?

 

 

Ministar inostranih poslova BiH dao je nedavno dozvolu policijskim snagama Mađarske da helikopterima prebace dio svoje opreme u Banja Luku. Kopredsjednik Željko Komšić zatražio je izbacivanje mađarskog kontigenta u okviru EUFOR-a, uz optužbu da Mađarska politika nije dobronamjerna prema BiH. Nisam siguran da, uz ovako različite politike i stavove svog rukovodstva, BiH može uspješno da parira monolitnoj politici Beograda i Kremlja.

 

 

U najvećem interesu Putinove Rusije je da se otvore oružani sukobi na Balkanu. Razumljivo je da građani BiH najviše strahuju od takvog ishoda. Srećom, i pored svih provocirajućih poteza koje su Skupština entiteta RS i sam Milorad Dodik povukli u pravcu sukoba, u Srbiji nema snage za opciju koju Moskva priželjkuje.

 

 

Kako nema?

 

 

Nema! Ima usijanih glava, a i vlast u Beogradu podgijava takvu atmosferu. Međutim, Aleksandar Vučić poručuje da su demonstracije u Srbiji “u službi slabljenja države, kako ne bismo mogli da branimo RS od napada iz Sarajeva”. I Vučić, dakle, zna da u Srbiji više nema vojske koja bi bila spremna za nove ratove. Tehnika i oprema kojom se Vučić hvališe i plaši region ne može ništa bez žive sile. To je srećna okolnost za budućnost i BiH i regiona.

 

 

Kazali ste da je ministar vanjskih poslova BiH Dino Konaković policijskim snagama Mađarske dao dozvolu da policijskim helikopterima na područje Banje Luke prebace dio svoje opreme. Kako ocjenjujete ovaj potez – kao nemoć, kao nesnalaženje ili kao kolaboraciju?

 

 

U najkraćem, kao konfuziju nefunkcionalne države. Tri u jedan. Trideset godina svjedočimo agoniji divne Bosne i Hercegovine. Ključ je, ponavljam, u Beogradu! Fakat je da je od 1991. godine, beogradska politika zarobila region. Kada se bude promijenila politika u Srbiji, prodisaće i BiH i region. Blagi optimizam u tom smislu ulivaju studenti Beograda, Novog Sada, Kragujevca, Niša i Novog Pazara, koji se razumiju. Moramo im pomoći da promijene beogradsku politiku.

 

 

U novijoj istoriji Srbije, ti pokušaji traju od 9. marta 1991. Na današnji dan, prije ravno 34 godine, počele su prve velike demonstracije u Srbiji protiv režima Slobodana Miloševića. Predvodio ih je Vuk Drašković i njegov Srpski pokret obnove (SPO). Je li to zaista bila pobuna protiv ratne politike tadašnjeg ”srpskog vožda” ili bitka ko će predvoditi ratove koji su uslijedili – tzv. partizani ili tzv. četnici?

 

 

Okidač za organizovanje demonstracija tog 9. marta 1991. bila je medijska i druga satanizacija SPO i Vuka Draškovića na RTS-u, koje su, u gebelsovski upakovanom komentaru, nazvali saradnicima ustaša. SPO je tada bila najveća i najbolje organizovana stranka opozicije i tim ljudima nije bilo teško da pokrenu opravdane demonstracije. Istaknut je zahtjev za momentalnom smjenom direktora RTS Dušana Mitevića, a zbog brutalnosti policije, i ministra Radmila Bogdanovića.

 

 

Protestu su se odmah pridružile druge stranke opozicije, stvoren je opšti bunt.

 

 

Ni danas nije lako konstatovati šta je sve stajalo iza nakupljenog nezadovljstva i nakupljenih strahova društva po dubini. Aktivnu ulogu 9. marta imao je i Dragoljub Mićunović, tadašnji predsjednik Demokratske stranke, koji nije planirao nikakav rat, već je, sasvim suprotno, tražio demokratizaciju zemlje. Međutim, ulogu je dobio Milan Paroški i mnogi slični njemu, a samo nekoliko godina kasnije, vidjeli smo da njihove uloge nisu bile antiratne. Ipak, najveći teret podnio je Vuk Drašković.

 

 

Posmatrajući sa ove distance političku evoluciju gospodina Draškovića, rekao bih da je 9. mart prekretnica i u njegovom stavu koji je definisan preko Deposa 1992., a konačno u sjajnoj koaliciji Zajedno iz 1996., čiji je bio najbitniji pokretač. Vjerujem da je Drašković, u odnosu na Zorana Đinđića i Vesnu Pešić, unutar svoje stranke morao da napravi mnogo više kompromisa, posebno imajući u vidu kako je tada izgledala koalicija Zajedno.

 

 

Kako je izgledala?

 

 

Čini mi se da su 1996. stavovi Vuka Draškovića, kada je riječ o odnosu prema BiH i regionu, bili mnogo korektniji od onih Zorana Đinđića. Uostalom, nisu se te 1996. Dobrica Ćosić, Emir Kusturica i ostali građanima obraćali uz saglasnost Vuka Draškovića, nego Demokratske stranke.

 

 

Uprkos svemu, koalicija koju su ovo troje lidera napravili bila je najbolji politički potez koji se dogodio srpskom društvu devedesetih godina 20. vijeka.

 

 

Kada je riječ o demonstrantima 9. marta, vjerujem da je najveći broj njih na ulice izveo tada ostrašćeni antikomunistički stav, koji je u tom momentu mogao jedino da ode na stranu ratne politike.

 

 

Taj antikomunizam, govorila je Latinka Perović, “samo je zamena za – nacionalizam”.

 

 

Tako je. Međutim, mislim da većina demonstranata toga nije bila svjesna. Nažalost, nije se dugo čekao Vukovar, koji to potvrđuje i koji je prva velika žrtva i sramota Srbije iz devedesetih. Ipak, i pored svih kontroverzi u prvobitnom cilju i političkom stavu, demonstracije 9. marta predstavljale su začetak građanskog i proevropskog koncepta, koji je svoju krajnju artikulaciju imao 5. oktobra 2000. Dakle, te demonstracije su, u krajnjem ishodu, ipak bile – antiratne.

 

 

Što je sa demonstracijama danas? Ima li aktuelna studentska pobuna potencijal da nešto suštinski promijeni u Srbiji?

 

 

Još ima, ali vrijeme ističe. Studenti su postali najozbiljniji politički akter, barem je takav utisak u najširoj opozicionoj javnosti. A utisak je najčešće i najbitnija stvar u politici. Bila bi velika šteta ne artikulisati sve to u konkretnu političku aktivnost.

 

 

Vlast u Srbiji danas čini sve kako bi sakrila da je upravo bezobalna korupcija, kao izraz naopake politike zbog koje je poginulo 15 ljudi u Novom Sadu, bila okidač za studentski protest. Ne prezaju od najgorih laži, manipulacija i kleveta, ne bi li skrenuli pažnju sa istine. Da su živi, pozavidjeli bi im i Mila Štula i Krste Bijelić.

 

 

Sa druge strane parlamentarna opozicija, koja je u političkom smislu već godinama nesnađena, tek se u ovoj situaciji ne snalazi. Istovremeno se skriva iza studenata i bježi od političkog definisanja studentskih zahteva. Umjesto da zahtijeva u parlamentu momentalno vraćanje Srbije proevropskoj politici, gdje se nalazi i ispunjenje prvog i osnovnog zahtjeva za slobodnim i odgovornim institucijama, opozicija baca dimne bombe i aktivira protivpožarne aparate, pokazujući sav besmisao svog bavljenja politikom. Ne shvataju da bi Aleksandru Vučiću i njegovoj vlasti u ovom momentu zahtjev za usvajanjem zakona o nacionalizaciji NIS-a i zvanično usvajanje Francusko- njemačkog plana za Kosovo bilo kao kada bi u parlament bacili ne dimnu, nego atomsku bombu. Ako im je već do “bombe”, naravno.

 

 

Možete li zaista tako nešto da zamislite?

 

 

Ne mogu. Zato i mislim da su nam studenti poslednja nada.

 

 

U kojem smislu?

 

 

Možda bi studenti mogli da pozovu na dijalog, na neki okrugli sto predsjednika Vučića i predsjednicu skupštine Anu Brnabić, zajedno sa svim predsjednicima opozicionih parlamentarnih stranaka kako bi posredovali u pregovorima oko dvije ključne teme: dati zajednički odgovor na problem sa NIS-om i formirati prelazno/tehničku vladu, koja bi do kraja godine morala da sprovede demokratske izbore. Imajući u vidu nasušnu potrebu vlasti da se smiri trenutna situacija i slabost i bezidejnost opozicije, vjerujem da bi obje strane prihvatile taj poziv. Bila bi to revolucionarna tekovina studentskog protesta u Srbiji 2025. Trebalo bi što prie to uraditi.

 

 

Zašto?

 

 

Zato što se vlast na ulici ovim tempom niti može, niti smije oboriti. A vrijeme, kažem, ističe i šteta bi bilo da ova generacija studenata tumara kroz različite “dimne bombe”. Slaba im je utjeha to što su njihove kolege devedesetih tumarale kroz prave bombe i tenkove. Samo bi trebalo da u politički stav pretoče svoje razloge zbog kojih bi poželjeli da pobjegnu iz Srbije i biće sve u redu.

 

 

Nismo protiv režima, protiv sistema smo, ponavljaju studenti. Protiv kojeg tačno sistema? Jer, s jedne strane imate studente koji na majicama nose kvislinga i ratnog zločinca Dražu Mihailovića, ruske zastave i sl., a sa druge, one koji svojim kolegama iz Novog Pazara u Nišu pripremaju ”ramazanski ručak i večeru”.

 

 

Prosto se pribojavam odgovora na Vaše pitanje… Kako definisati sve što ste veoma tačno primijetili? Ne zahtijevati promjenu politike, a zahtijevati promjenu sistema stvar je koju u našem slučaju neće dočekati ni unuci studenata koji protestuju. Sistem je izraz politike, a bez nove politike nema novog sistema. Živimo u miksu rusko-kineskog sistema, prilagođenog vremenu i mjestu – mislim na Evropu – u kome živimo. To je posledica odbrane poražene politike devedesetih, koja nas progoni kao prokletstvo. Otud i kvisling i zločinac na majicama pojedinih studenata, kao i ruske zastave.

 

 

Takođe, imamo i najstrašnije svedočenje mladih iz Novog Pazara, koji kažu da su se ovih dana po prvi put osjetili kao građani Srbije. Ta izjava studenta iz Novog Pazara morala bi da potrese čitavu javnu i političku scenu! Na kraju, pouzdano znam da mnogo studenata demonstrira sa preciznim stavom šta Srbiji znači EU. Baš zato bi, vjerujem, na Plenumima morali jače i snažnije da se bore za taj svoj stav. Ne bi smjeli da dopuste da “ideologija kandila” prekrije EU zastave. Jer upravo je “kandilo” iznjedrio sistem kojim smo nezadovoljni.

 

 

Studenti su najavili veliki protest u Beogradu 15. Marta. Što očekujete?

 

 

Očekujem puno ljudi sa jasnom porukom da se ne mire sa ovakvom državom. Dostojanstvo i snagu protesta studenti, ponavljam, mogu da kanališu zahtjevom za dijalogom, okruglim stom, čime bi se potencijalnim “bombašima” objasnilo da više nema bježanja od političkih rješenja; nema ulice kao rješenja; nema razbijanja ničijih glava bejzbol palicama ili terorističkim ulijetanjima u blokirane ulice. Vjerujem da bi uz ovakvu najavu studenti na ulice Beograda izveli barem trideset procenata više građana od očekivanog. Velika većina nas želi promjenu koja će biti bezbjedna. Dosta je bitke, dosta “kuke i motike”.

 

 

Na isti dan, 15. marta 2003. godine, u Beogradu je sahranjen Zoran Đinđić, koji je, tri dana ranije, ubijen ispred Vlade Srbije. Je li Zoran Đinđić uopšte imao šansu da nešto promijeni u Srbiji?

 

 

Sa ove distance, čini mi se da nije imao šansu za promjenu o kojoj je uvijek govorio. Ipak, ne bi bila istina reći da se nije desila nikakva promjena. Minimum te “promjene” još živi: Srbija je formalno na EU putu, bez obzira na to što naši političari čine sve da to bude – vječni put.

 

 

Promjena za koju je Zoran Đinđić dao život u Srbiji nije moguća bez mnogo veće podrške društva. Izostanak te podrške stvorio je brisani prostor Zvezdanu Jovanoviću i Legiji.

 

 

Sjećam se razgovora sa Latinkom Perović: jednom je, rekla mi je, srela Zorana Đinđića, i to nedugo nakon što je postao premijer, i poželjela mu puno sreće u radu.

 

 

“Ne treba mi sreća, nego angažovani i vredni ljudi koji veruju u mogućnost promene”, odgovorio joj je.

 

 

“Predsedniče, za posao koji nameravate da radite u Srbiji trebaće Vam i sreća”, uzvratila je.

 

 

Izgleda da Đinđić ni sam nije bio svjestan u kakvu “misiju” se upustio. Postavio je potpuno drugačiji državni koncept Srbije, “Srbije na Zapadu”, krenuo u realizaciju hrabro, sa malobrojnim iskrenim saradnicima i bio relativno blizu uspjeha. Ubijen je da se ta promjena ne bi desila.

 

 

Latinka Perović mi je svojevremeno u jednom intervjuu rekla da su u Srbiji ”pobedili četnici i Informbiro”. Jesu li?

 

 

Da, apsolutno, to je danas tako vidljivo. Staljinova ideja da kontroliše sve komunističke partije u jugoistočnoj Evropi, time i sve države, nije uspjela samo u Titovoj Jugoslaviji. Staljin se nikada nije pomirio sa tom pukotinom. Međutim, u odloženom dejistvu i nakon raspada SSSR, počinje nova era Rusije, koja sa Vladimirom Putinom u Srbiji uspijeva ono što Staljin nije uspio u Jugoslaviji. Putin je uspešno ovladao politikom Srbije…

 

 

I Crne Gore.

 

 

Tako je, nažalost. Danas u parlamentu Srbije možda imamo jednu politčku partiju koja ima 2-3 poslanika i koji bi bila spremna da Rusima kaže NE kao Tito Staljinu. Jer, 2008. godine napravljen je najširi konsenzus svih relevantnih političkih lidera: Koštunica, Tadić, Šešelj, Dačić, Vučić, Nikolić, Jeremić, Đilas, Dinkić, koji se ritualno poklonio Putinu, podario mu NIS, čime je ostvaren nedosanjani Staljinov kada je riječ o Srbiji. Zato je danas ta IB-ovska ideja u Srbiji čvršća nego ikada; posebno imajući u vidu Trumpovu fascinaciju Putinom, koja našim političarima pada kao melem na ranu.

 

 

Četnici su zapravo na vlasti od 1886/1887, kada su u Srbiji prvi put pobijedili radikali. Mijenjan je samo pojavni oblik. Oni iz devedesetih su “komunočetnici” i prirodni su saveznici IB-ovaca.

 

 

Predsjednik Aleksandar Vučić najavio je ”kontrarevoluciju” i pozvao građane Srbije na veliki skup u Beogradu. Usput, predsjednik Srbije je novinare RTS-a nazvao – imbecilima. Što je uslov prestanka kontinuiranog verbalnog i svakog drugog nasilja vlasti?

 

 

Nema ništa od kontrarevolucije, jer, nažalost još nema ni Obojene revolucije, koja je uvek simbol udaljavanja društva od ruskog zagrljaja. Zahtjevom za promjenom politike, studenti bi mogli da oboje promjenu u EU boje, i to samo ukoliko zaista žele normalan sistem i institucije. To je jedini put.

 

 

Sa druge strane, Vučićeva nervoza stanjem u Srbiji manifestuje se svakodnevnim reakcijama: red pokazivanja srednjeg prsta studentima, red izvinjavanja; bejzbol palice i polomljena vilica djevojke, zatim ostavka premijera Miloša Vučevića… I sve to uz konstantno konstruisanje teorija o tome da sve ovo pakuje zli Zapad. Posledice takve politike su po srpsko društvo pogubne. Umesto da se presaberemo i iskoristimo šansu koju nam pruža EU i koju će nam tek pružiti zbog novonastalih odnosa u svijetu, Srbija se raduje

 

 

Trumpu, i tako pokazuje da nije kompatibilna sa Zapadom. Ta razlika je velika. A nije ni do vjere: pogledajte Grke, Rumune, Bugare.

 

 

Do čega je?

 

 

Do pobjede Informbiroa.

 

 

Kritikujete i opoziciju, to je jasno. Ali, da li je konstantna dehumanizacija i demonizacija opozicionih prvaka od strane režima i u kontrolisanim medijima i tabloidima doprinijela tako niskom rejtingu opozicionih stranaka?

 

 

Bojim se da je riječ o ljudima niskog formata… Srpska opoziciona politička elita nedorasla je problemima koje Srbija ima i Vučiću kao protivniku. Kao mlad čovjek, devedesetih sam bio nezadovoljan tadašnjom opozicijom. Poredeći ih sa današnjim opozicionarima, bili su gromade u svakom smislu. Politički stav, jasan cilj, organizaciona sposobnost, posvećenost i nepokolebljivost ljudi koji su organizovali koaliciju Zajedno nespojiva je sa bombašima, dimnim bombama i vatrogascima iz našeg parlamenta. Tadašnji opozicioni lideri djelovali su u mnogo težim vremenima, uz Miloševića koji je ubijao političke protivnike; ipak, bili su nepomirljivog stava prema ratovima, odnosu prema Karadžiću, Martiću i Mladiću. Gdje su danas lideri opozicije da se odrede prema presudi Miloradu Dodiku, kažnjenom zbog vođenja politike

 

 

Karadžića i Mladića, koji danas usvaja secesionističke zakone i sa svojom policijom planira novo krvoproliće? To su razlozi zašto, umjesto prave političke scene, imamo zainteresovane grupe koje vladaju. Jesu li Stefan Grubač, Milorad Vučelić, Krste Bijelić, Milijana Baletić uz Mihajla Markovića, Branu Crnčevića, Momu Kapora manje satanizovali Vuka Draškovića, Zorana Đinđića i Vesnu Pešić?

 

 

Nisu. Ali, zašto studenti odbijaju bilo kakvu saradnju sa opozicionim strankama? Te 1996/97. koalicija Zajedno i studenti išli su u paralelnim kolonama.

 

 

Mislim da je dobro to što studenti odbijaju saradnju sa opozicionim strankama. Naime, sudeći po onome što politički traže, za što se zalažu, opozicione stranke podjednako su daleko od studenata kao i Vučić.

 

 

Zajedno sa opozicionim medijima, opozicione stranke zamajavaju srpsko društvo već deset godina, čak donekle dezavuišu studentski protest svojim besmislenim akcijama. Često se ponašaju kao frustrirani aktivisti, ad hock zainteresovani za neku temu. Nema strateške politike, samo konkurencija Vučiću u okviru iste politike. Uostalom, da li se opozicija u odnosu na Vučića razlikuje kada je riječ o Crnoj Gori, Kosovu, BiH? Ponoviću: studenti mogu i opoziciju i vlast da istjeraju na čistinu. Jednostavno je, trenutno su obje strane dovoljno slabe da ne bi imale kud. Jedina opasnost je Informbiro, oni su uvijek budni.

 

(SB)

(5)

ZORAN VULETIĆ ZA “SB” OGOLIO MRAČNE PLANOVE BEOGRADA: “Osokoljeni Trumpovom otvorenom koalicijom sa Putinom, Dodik i Beograd napravili su ozbiljne greške usvojivši secesionističke zakone”